Kitap – Paris’te yaşayan yazar Ali Arayıcı’nın son kitabı Avrupa’nın Vatansız Azınlığı: Çingeneler » ismiyle Fransızca olarak yayımlandı. Les Lys Bleu tarafından yayımlanan kitap ile iglili Yunus Yılmaz’ın kaleminden çıkan makale aşağıdadır.
Avrupa’nın vatansız azınlığı: Çingeneler*
Paris’te yaşayan yazar Ali Arayıcı’nın, Türkiye’de Günce yayınlarından yeni çıkan «Küba Devrimi ve sosyalizm” ve «Küba’da Raul Castro, sonrası ve İnsan Manzaraları» başlıklı türkçe yayınlanan kitaplarından sonra; «Avrupa’nın Vatansız Azınlığı: Çingeneler” başlıklı fransızca dördüncü kitabı da, Ocak 2024’te Paris’teki meşhur Le Lys Bleu yayınevi tarafından yayımlandı.
Bu kitapta dünyanın dört bir yanına dağılmış Çingenelerin son derece ilginç bir toplumsal yapı oluşturduklarını, dillerini, kültürlerini, dini inançlarını, danslarını, müziklerini, gelenek ve göreneklerini tanıdıktan sonra; bambaşka bir dünyanın insanları olarak ne kadar “insancıl” ve “sevecen” olduklarını rahatlıkla anlayabiliriz.
Yazar-akademisyen Ali Arayıcı, kitabında Çingenelerin Avrupa’da yaşadıkları ülkelerde her türlü ayrımcılığa, ırkçılığa, insanlık dışı baskıya, zorbalığa ve yıldırmaya rağmen; hayatta kalmayı başarmış «vatansız» bir azınlık oluşturduğunu vurguluyor. Dünyadaki toplam sayıları hakkında net bir veri vermek bugün için mümkün değildir. Sadece tahmini rakamlar verilebilir.
Dünya çapındaki toplam sayılarının 40 ila 45 milyon arasında olduğu tahmin ediliyor. Bunların yaklaşık 20-30 milyonu anavatanları kuzeybatı Hindistan’ın Pencap, Rajasthan ve Banjara eyaletlerinde, 10-15 milyonu Avrupa’da ve geri kalanı dünyanın farklı ülkelerinde yaşıyor.
YAZMADAKİ TEMEL AMACI
Bugün, Avrupa’nın birçok ülkesinde güncelliğini koruyan en önemli sorunlardan birinin etnik gruplar, dilsel ve dinsel, ulusal ve kültürel azınlıklar olduğunu belirten Ali Arayıcı, birçok Avrupa ülkesinin çok kimlikli, çok kültürlü ve çok uluslu, çok dilli ve dinli demokratik ve «mozaik» birer ülke olma özelliğine sahip olduğunu söyledi.
Bu ülkeler “mozaik” bir toplumsal yapı oluşturmalarına rağmen, günümüzde bile kendi ülkelerinde yaşayan etnik grupların, ulusal ve kültürel azınlıkların sorunlarını çözememiş olmalarının utanç verici bir durum olduğunu belirtiyor.
Yazar Ali Arayıcı, bu kitabı yazmadaki temel amacının, dünyada ve Avrupa’da gerçek yönleriyle tam olarak bilinmeyen, sürekli aşağılanan, hor görülen, dışlanan, ötekileştirilen, her türlü ayrımcılığa maruz kalan, “soykırıma” uğrayan, ulusal ve kültürel kimliklerini gizlemek zorunda bırakılan, önyargılarla değerlendirilen, haklı ya da haksız birçok suçlamaya maruz kalan Çingene azınlığının; gerçek yönlerini mümkün olduğunca ortaya koymak olduğunu söylüyor: “Çingenelere karşı önyargılı değerlendirmeleri ve algılamaları çürütmek ve çözüm önerileri sunmak. Aynı zamanda, bu alanda bilimsel çalışmalar yapmak isteyen kişi ve kuruluşlara önemli bir kaynak sağlamayı hedefliyor”.
ÇİNGENE “SOYKIRIMININ” TANINMASI
Yazar Ali Arayıcı, Çingenelerin «ikinci dünya paylaşım savaşı» döneminde bir bütün olarak «soykırıma» uğradığını ve bulundukları ülkelerde azınlık haklarına kavuşamadıklarına vurgu yaparak bu konularda kitabında şu tespitte bulunuyor: “Avrupa’da yaşayan ‘vatansız’, ‘topraksız’ ve ‘unutulmuş’ olarak anılan Çingene azınlığı; ulusal ve kültürel azınlık halklardan biri ve en önemlisidir».
Çingeneler, içinde yaşadıkları toplumsal yapılarda büyük bir azınlık oluşturuyor. Ulusal ve kültürel bir azınlık olmalarına rağmen, en temel hakları olan azınlık ve diğer haklardan yararlanamıyor.
Çingenelerin kendilerini ve sorunlarını dünya kamuoyuna yeterince anlatamadıklarını ve Yahudiler gibi güçlü lobiler oluşturamadıklarını belirten Ali Arayıcı, bugün ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya başta olmak üzere, dünyanın birçok ülkesinde Yahudi lobisinin son derece güçlü olduğunu söylüyor.
Konuyla ilgili olarak görüşlerini şöyle sürdürüyor:
“Çingenelerin böyle bir imkânı ve güçlü bir lobisi olmadığı için, uğradıkları katliamlar ve «soykırım» tarihin karanlık sayfalarında kaybolup gitti. Avrupa ülkeleri, toplumsal yapılarında yaşayan Çingenelere ve diğer ulusal ve kültürel azın halkalar karşı; yıllardır uyguladıkları ikiyüzlü politikalardan vazgeçmeli. İnsanlık için ayıp ve utanç verici bir durum teşkil eden ve tarihe bir “kara leke” olarak geçen bu Çingene “soykırımını”, resmi olarak derhal tanımalıdır”.
Yazar, Avrupa’da ikinci sınıf vatandaş muamelesi gören, aşağılanan ve ırkçı saldırılara maruz kalan göçmen emekçilerin ve özellikle de Çingene azınlığının; bilimsel çalışmalarının ana odağı haline geldiğini belirtiyor. Bilimsel çalışmalarıyla ilgili olarak “tüm bilimsel çalışmalarımda, yaşadıkları ülkelerde sömürülen, ezilen, ötekileştirilen, toplumsal yapıdan dışlanan, ırkçı ve faşist saldırılara maruz kalanların sorunlarını dile getirmeyi her zaman bir görev bildim” diye ekliyor.
Yazar-akademisyen Ali Arayıcı’nın bu kitabını okuduktan sonra, bu kitabı neden yazma ihtiyacı hissettiğini ve amacının ne olduğunu çok iyi anladım. Avrupa’da ve dünyada Çingeneler konusuna ilgiduyan ve bu alanda bilimsel çalışma yapmak isteyen herkes için; son derece önemli bir kaynak olduğunu burada rahatlıkla söyleyebilirim.
Yunus Yılmaz
*Bkz.: Ali Arayıcı, La minorité apatride d’Europe: Les Tsiganes, éditions Le Lys Bleu, Paris, Janvier 2024