Fransa-Prusya Savaşı’nın ardında Paris’te direniş gösteren devrimci işçi gruplarının 18 Mart 1871 tarihinde kurduğu Paris Komünü 150 yaşında.
1870 yılında 3. Napolyon’un Prusya’ya karşı başlattığı savaşı Fransızların kaybetmesi üzerine direniş birlikleri kuran Parisli devrimci işçi gruplarının kurduğu Paris Komünü bugün 150. yaşına girdi.
18 Mart 1971 yılında kurulan Paris Komünü yetmiş iki gün hüküm sürdü. Karl Marx’ın « Göğü fethe çıkan Komünarların iktidarı » şeklinde nitelediği işçi sınıfının egemenliğinde kurulan Paris Komünü sırasında demokrasilerin önünde çığır açacak kararlar alındı. Bu kararların başında henüz hiçbir yerde uygulanmayan genel oy hakkı oldu. Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılarak Laiklik ilkesinden yana karar alan Paris Komünü, herkese ücretsiz evrensel eğitim hakkı savundu.
Adım adım Paris Komünü
Fransızların yenilgisiyle sonuçlanan Fransa-Prusya Savaşı’ndan sonra Paris’teki devrimci eğilimdeki gruplar sivil bir ayaklanma başlattı. Hem Prusya birliklerinin işgaline karşı koymak hem de Versailles’da Adolphe Thiers’in başbakanlığını yaptığı hükümete karşı çıkmak için başlayan ayaklanmalar kısa sürede büyüdü.
Fransızlar için bir felakete dönüşen savaş nedeniyle ülkede zengin ve fakirler arasındaki uçurum iyice büyürken, kuşatılan başkent Paris’te yiyecek sıkıntısı baş gösterdi. 1870 yılının Kasım ayından itibaren Prusya ordusunun Paris’i tamamen kuşatma altına alması ve sürekli şehri bombardımana tutmasından hoşnut olmayan Parisliler, Sosyal bir devlet ilkesini savunan bağımsız bir yönetimden yana fikir beyan etti.
Ocak 1871’de Adolphe Thiers’in ateşkes isteğini kabul eden Prusya ordusu barış sürecinde Paris’i işgal etti.
Adolphe Thiers’in istediği ateşkesi kabul eden Prusya Ordusu, barış sürecinde Paris’i işgal etti. Aylar süren kuşatma nedeniyle Prusyalılara öfkeli olan Parisliler daha önce savaşan Ulusal Muhafızlar birliklerinin etrafında toplanarak direnişe geçti. Onbinlerce Parislinin direnişi karşısında çekilmeye başlayan Prusya birlikleri şehrin küçük bir alanında sıkıştı. Bu durumdan faydalanmak isteyen Adolphe Thiers 18 Mart 1871 tarihinde askerlere, daha önce Paris’in Montmartre tepesine saklanmış topları ele geçirmesini emretti. Ulusal Muhafızlar ile Parislilerin direnişinden etkilenen askerler topları almadıkları gibi, direnişçilere katıldı.
Topları ele geçirerek iyice güçlenen Parisliler 18 Mart günü Paris Komünü’nü ilan etti. Paris’te özerk bir yönetim ilan edildi ve beraberinde sosyal, kültürel ve iktisadi alanlarda önemli kararlar alındı. Fransız bayrağı yerine kızıl bayrak kullanan Paris Komünü yönetim için bir Konsey belirledi.
2 Nisan 1871 tarihinde harekete geçen Versailles Hükümeti birlikleri Paris’i ele geçirmek için büyük bir saldırı başlattı. Paris’e giden tüm yolları kapatan Adolphe Thiers’in emrindeki ordu, şehre yiyecek ve mühimmat gelmesine engel oldu. Versailles Ordusu’nun saldırıları, şehrin ablukaya alınması, yiyecek sıkıntısıyla birlikte direnişçiler arasında çözülmeler baş göstermesi üzerine Komün Konseyi, « Kamu Güvenliği Komitesi » adı altında bir saldırı birliği kurdu. Fakat güçlü merkezi otoriteye karşı komitenin hiçbir yararı olmadı.
Dışarıda Versailles Ordusu tarafından abluka altına alınan Paris, içeride de direnişçilerin kurduğu barikatlara sahne oldu.
21 Mayıs 1871 yılında Paris’in batısında bulunan duvarlardan birinin yıkılmasıyla merkezi otoritenin ordusu şehire girmeye başladı. Fransız Tarihi’nde « Kanlı Hafta » olarak anılan bir haftalık süre içinde şiddetli sokak çatışmaları yaşandı ve direnişçiler yavaş yavaş geri çekildi.
Direnişi kanlı bir şekilde bastırmaya kararlı Versailles Ordusu, 28 Mayıs günü direnişçileri sığındığı son iki noktada sıkıştırdı. Montmartre tepesi ile Pere Lachaise Mezarlığı’nın bulunduğu son iki direniş noktasına saldıran ordu 72 gün süren Paris Komünü’ne son verdi.
Sadece 72 gün süren Paris Komünü daha sonra dünyada yaşanan başkaldırı, isyan ve direnişlere ilham verdi. Hakkında çok sayıda kitap yazıldı, film ve tiyatro oyunlarına konu oldu.
3. Cumhuriyet Hükümeti, direnişi kırmanın onuruna Sacre Coeur Bazilikası’nın inşaa edilmesine karar verdi.
